W Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku w piątek 18 października 2013 r. odbędzie się wernisaż wystawy 1938. Akcja burzenia cerkwi prawosławnych na Chełmszczyźnie i Południowym Podlasiu.
Początek wernisażu – godz. 18.00. Wykład inauguracyjny pt. Akcja burzenia cerkwi prawosławnych na Chełmszczyźnie i Południowym Podlasiu w 1938 roku – geneza, przebieg, skutki wygłosi dr Grzegorz Kuprianowicz (Lublin).
Wystawę będzie można oglądać w dniach 18 października – 10 listopada 2013 r.
Organizatorzy: Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku, Towarzystwo Ukraińskie. Patronat honorowy: Nadzwyczajny i Pełnomocny Ambasador Ukrainy w Rzeczypospolitej Polskiej Markijan Malśkyj, Konsul Generalny Ukrainy w Lublinie Iwan Hrycak. Zrealizowano dzięki dotacji Ministra Administracji i Cyfryzacji RP.
*****************************************************************
W bieżącym roku przypada 75. rocznica akcji burzenia cerkwi prawosławnych na Chełmszczyźnie i Południowym Podlasiu w 1938 roku, która była jednym z najdramatyczniejszych wydarzeń w tysiącletnich dziejach Prawosławia na Ziemi Chełmsko-Podlaskiej. W ciągu dwóch miesięcy (od połowy maja po połowę lipca 1938 r.) w barbarzyński sposób zburzono wówczas 127 świątyń prawosławnych. Akcja burzenia cerkwi 1938 r. i towarzyszące jej prześladowania prawosławnych trwające od wiosny 1938 r. do lata 1939 r. położyły się piętnem na losach Kościoła prawosławnego i miejscowej prawosławnej ludności ukraińskiej.
Znaczenie tych wydarzeń jest tym większe, iż nie były one wynikiem żywiołowych działań wyizolowanych środowisk politycznych, lecz elementem konsekwentnej polityki państwa, zaplanowanej na wiele lat. Odbywała się bowiem akcja burzenia cerkwi w ramach szerszego programu, tzw. akcji rewindykacyjno-polonizacyjnej, przygotowywanej i prowadzonej na Chełmszczyźnie i Południowym Podlasiu w latach 1937-1939.
W 2008 r. – w 70. rocznicę akcji burzenia cerkwi – wydarzenia te następująco ocenił Prezydent Rzeczypospolitej śp. Lech Kaczyński: „Dramatyczne wydarzenia roku 1938 na Chełmszczyźnie i Podlasiu, gdzie doszło do burzenia prawosławnych cerkwi, pokazują, że w działaniach władz każdego państwa podstawowe prawa i wartości nie mogą być pomijane czy ignorowane. W 1938 roku nie uszanowano naturalnego azylu, jakim jest każdy Dom Boży. Na terenach mieszanych wyznaniowo i etnicznie zdarzyły się wypadki, które nigdy nie powinny się zdarzyć.” (Pełny tekst: www.cerkiew1938.pl/ocena_prezydent.html)
Szerzej o akcji burzenia cerkwi w 1938 r. i obchodach 75. rocznicy tych wydarzeń można przeczytać na stronach serwisu poświęconego tym wydarzeniom: www.cerkiew1938.pl
Wystawa 1938. Akcja burzenia cerkwi prawosławnych na Chełmszczyźnie i Południowym Podlasiu przygotowana została przez Prawosławną Diecezję Lubelsko-Chełmska we współpracy z Towarzystwem Ukraińskim w 2008 r. z okazji 70. rocznicy akcji burzenia cerkwi. Autorami wystawy są dr Grzegorz Kuprianowicz oraz Sławomir Wyspiański. W ciągu pięciu lat wystawa była eksponowana w kilkudziesięciu miejscowościach, m. in. w Chełmie, Kostomłotach, Międzylesiu, Białymstoku, Turkowicach, Grabarce, Lublinie, Puławach, Wrocławiu, Bielsku Podlaskim, Kodniu, Supraślu, Krakowie, Poznaniu, Mokrym, Gorlicach, Krynicy, Kalnikowie, Żdyni, Przemyślu, Gładyszowie, Zahorowie, Warszawie. W 2012 r. przygotowano dwie nowe plansze wystawy, mówiące o pamięci historycznej o wydarzeniach 1938 r. Wystawa częściowo została sfinansowana dzięki dotacji Ministra Administracji i Cyfryzacji.
